บทสนทนายามบ่ายว่าด้วยศักยภาพด้านอาหารของจังหวัดสงขลา ถ้อยคำบอกเล่าที่กว้างไกลจากเขาควน ผ่านทุ่งนาสู่เลสาบ ภูมินิเวศน์ของสงขลา ชัยภูมิที่เชิดชูเมืองให้โดดเด่น ผสมผสานวัฒนธรรม วิถีชีวิตผู้คน สั่งสมภูมิปัญญาก้าวผ่านวันเวลาจากอดีตกาลมุ่งสู่อนาคต
‘อาจารย์เทพรัตน์ จันทพันธ์’ หรือ อาจารย์โต
นักวิชาการอิสระ คณะกรรมการขับเคลื่อนจังหวัดสงขลาสู่การเป็นเมืองสร้างสรรค์โลกด้านอาหารของยูเนสโก” (UNESCO Creative Cities Network-UCCN) ซึ่งกำลังเดินหน้าจัดทำข้อมูลและเตรียมยื่นพิจารณาในปี พ.ศ. 2568
จังหวัดสงขลาโดดเด่นด้วยภูมิประเทศอันเป็นชัยภูมิ ประกอบด้วย 5 ลุ่มน้ำสำคัญ ทั้งลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา รัตภูมิ อู่ตะเภา คาบสมุทรสทิงพระ เทพาจะนะ เป็นฐานของทรัพยากรธรรมชาติ เรียกว่า ภูมินิเวศน์ เกิดความหลากหลายทางวัฒนธรรม และสั่งสมของภูมิปัญญามาจากอดีตกาล
จากฐานคิดเหล่านี้ทำให้สงขลามีความหลากหลายของอาหาร โดยด้านภูมินิเวศน์นั้นเป็นเมืองที่ใช้ทะเลในการทำมาหากินบนฐานของทะเลสาบสงขลา ซึ่งเชื่อมต่อพื้นที่ไปยังจังหวัดใกล้เคียงทั้งพัทลุงและนครศรีธรรมราชอีกด้วย ทะเลสาบสงขลาตอนต้นที่อุดมไปด้วยปลาน้ำจืด ตอนกลางชายฝั่งทะเลอ่าวไทย และตอนปลายบริเวณเกาะยอ เมื่อพิจารณาความหลากหลายด้านความหลากหลายทางวัฒนธรรม เด่นชัดในภูมิปัญญาคาบสมุทร การจัดการน้ำก่อเกิดอาหารหมักดอง แป้งแดง ปลาส้ม หวาก
ไล่เรียงเรื่อยต่อไปจนถึง ‘เมืองหาดใหญ่’ เมืองเกิดใหม่ที่เป็นศูนย์รวมโอกาสและพร้อมปรับตัวทางเศรษฐกิจรับทุกสมัยแห่งการเปลี่ยนแปลง เกิดเป็นอาหารที่ผสมผสานวัฒนธรรมของผู้คนในเมือง ทั้งข้าวเหนียวไก่ทอด ก๋วยเตี๋ยว ซีอิ๊ว เต้าคั่ว ขนมนานาชนิด
แต่การไปให้ถึงเป้าหมายการเป็นเมืองสร้างสรรค์ของยูเนสโกจำเป็นต้องมีการพัฒนาต่อยอดเพิ่มเติม อาจารย์โต กล่าวว่า ด้วยต้นทุนเดิมของฐานทรัพยากรอันอุดมสมบูรณ์แม้จะเป็นแต้มต่อ แต่ก็ไม่ได้ไปไกลกว่าจุดเดิมมากนัก ด้วยบริบทของเมืองที่นักสร้างสรรค์ยังมีน้อย ทั้งเชฟที่ช่วยรังสรรค์เมนูอาหารหรือผู้ประกอบการที่ยังไปไม่ถึงจุดของการสร้างนวัตกรรมหรือเทคโนโลยีสร้างสรรค์
ประชาชนยังไม่รับรู้ในวงกว้างมากนัก เทคโนโลยีทางการเกษตรยังไม่ตอบสนองเพียงพอ ชุมชนยังไม่สามารถจัดการทรัพยากรของตนเองได้ เนื่องจากขาดการกระจายอำนาจจากหน่วยงานภาครัฐ วิธีคิดที่ยังไม่สามารถเชื่อมโยงความเป็นท้องถิ่นสู่ความเป็นพลเมืองโลก
ทั้งหมดทั้งมวลล้วนเป็นปัจจัยที่จำเป็นต้องได้รับการสนับสนุน หนุนเสริม ตลอดจน การอัดฉีดเพิ่มเติมทั้งการให้ความสำคัญ เชิดชูคุณค่า การสนับสนุนองค์ความรู้ ตลอดจนงบประมาณ เพื่อให้เกิดการพัฒนาต่อไปได้